Shell Petroleum Hakkında İki Mahkeme Kararının Hikâyesi*

Türkiye’de internet sitelerine yönelik iki temel „sansür” mekanizması uygulanıyor. Birincisi „erişimin engellenmesi”, ikincisi ise „içeriğin çıkarılması.” İnternette 2014 yılında tüm içeriğin çıkarılması veya erişimin engellenmesine yönelik kararların uygulanması için Erişim Sağlayıcıları Birliği kurulmuştu. Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu ise sistemi yöneten ana kurum. „Devlet koruması altındaki çocuklar tarikat kampına yollandı”, „SADAT Başkanı’nın seçim döneminde attığı tweet”, „İzmir’de örgütlü dolandırıcılık soruşturmasında gözaltına alınan hâkim ve savcı” ve „Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın oğlu Bilal Erdoğan hakkındaki iddialar” gibi başlıkların yer aldığı haberler hakkında erişim kararı alınan son içerikler oldu. 4.1 Kullanım koşullarına veya ilgili mevzuata uymayan kullanıcılar, forumlara ve diğer interaktif alanlara erişimlerinin geçici veya sürekli olarak durdurulduğunu bildiren bir e-posta alacaktır. Kullanıcılar, TRT tarafından yapılan bildirime rağmen kurallara uymamaya devam ettiği takdirde TRT hesapları silinecektir.

BTK Başkanı tarafından gecikmesinde sakınca bulunan hallerde doğrudan verilen erişimin engellenmesi kararı, yirmi dört saat içinde sulh ceza hâkiminin onayına sunulur. Pasaport Kanunu’ndaki ikinci değişiklik genel olarak KHK’lılara ilişkin. Diyor ki, şu şu tarihli KHK ile pasaportu iptal edilenlerden; takipsizlik kararı alanlar, beraat edenler, davanın reddine veya düşmesine karar verilenler, cezasını çekenler ya da hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilenlere pasaport verilebilir, ama hakkında idari ya da adli soruşturma veya kovuşturma olmayacak. Öncelikle, bir kişinin seyahat hürriyeti ancak hakim kararıyla kısıtlanabilir. Yani idari bir makamın sizin pasaportunuzu iptal etmesi, size pasaport vermemesi gibi bir yetkisi yok. Diyor ki; hakkınızda bir soruşturma veya kovuşturma varsa ve yurt dışına çıkmanız bu soruşturma veya kovuşturmanın amacını tehlikeye atacaksa ya da suç işlenmesine sebep olabilecekse, o zaman hakim sizin yurtdışına çıkmanızı yasaklayabilir.

Birlik tarafından erişim sağlayıcıya gönderilen içeriğe erişimin engellenmesi kararının gereği derhâl, en geç 4 saat içinde erişim sağlayıcı tarafından yerine getirilir.
Denilebilir ki olan oldu, ne güzel işte sorunu çözüyorlar fena mı?
Her iki dava da şirkette yalnızca küçük hisselere sahip olan iklim değişikliği eylemcisi örgütler tarafından başlatılmıştır.

İnternetten içerik kaldırma/silme; internet üzerinden yayımlanan ve hukuka aykırılık teşkil eden haber, video, fotoğraf, yorum vb. İçerik kaldırma/silme işlemi, ancak yer veya içerik sağlayıcı tarafından yerine getirilebilir. Sera gazı emisyonları meselesinin birbiriyle çatışan pek çok çıkarı içerdiği ve bunun siyasi süreç yoluyla çözüme bırakılması gerektiği yönündeki öneri, mahkeme tarafından yazılı olmayan hukuk ilkesinin yeniden ifade edilmesiyle bir kenara itilmiştir. Mahkemenin belirttiği gibi, ‘Çıkarların tartılmasına yer yoktur’ (there is no room for weighing interests) ki; bu, mahkemenin görevini basitleştiren ancak içindeki zorlukları örtbas eden bir yaklaşımdır. Mücadele için ise kara para aklamanın mantığının ve taraflarının iyi anlaşılması gerektiğinin altını çizen Bingöl, „Bunda kara paranın aklanmasıyla mücadele konusundaki temel yaklaşım hatalarımız etkili oluyor. Kara para suçtan elde edilen malvarlığı değeridir. Suç geliri, suçun varlığına işaret eder” diyor. AYM’nin erişim yasaklarıyla ilgili verdiği ihlal kararı halen uygulanmadı. Türkiye’de geçen yıl en az 712 bin internet içeriğine erişim engellendi.

İnternet içeriğine erişimin engellenmesi tedbiri, başvuranın kişilik haklarını ihlal ettiği mahkeme kararıyla tespit edilen bir internet yayınına toplumun erişiminin derhal engellenmesi amacıyla düzenlenmiş bir tedbirdir. Erişimin engellenmesi tedbirinin uygulanması için yayının içeriğinde kişilik hakkına yönelen bir suç unsuru bulunması şartı aranmadığı gibi yayın içeriğinde bir suç işlenmişse dahi yürütülecek ceza muhakemesinin sonucu beklenmeksizin erişimin engellenmesi tedbirine bir koruma tedbiri olarak hükmedilebilecektir. Erişimin engellenmesine konu edilen ve başvuranın kişilik hakkını ihlal ettiği tespit edilen internet yayınının “bir an önce” internet ortamından kaldırılması, gerek kişilik haklarının gerekse kamu düzeninin korunması açısından elzemdir. Ancak verilecek kararlarda ifade ve basın özgürlüğünün zedelenmemesi de gözetilmesi gereken bir diğer husustur. Bu şekilde internetten içerik kaldırma ve erişimin engellenmesi, idari yollardan yapılan ve talepte bulunma yetkisi sadece ilgili bakanlıkta olan bir usuldür. Örneğin, internet üzerinden sahte bal satan bir web sitesine erişimin engellenmesi ve/veya içeriğin kaldırılması talebini hem Sağlık Bakanlığı hem de Gıda, Hayvancılık ve Tarım Bakanlığı BTK’ya ileterek karar alınmasını sağlayabilir. Bu kanun maddesine dayanarak içeriğin kaldırılması ve/veya erişimin engellenmesini isteyen gerçek veya tüzel kişiler ilgili bakanlığa başvurarak bakanlığın harekete geçmesini talep edebilirler.

Yüzlerce içtihadında derece mahkemelerine “cebir ve şiddet övme yoksa ifade özgürlüğüdür, ceza verilmesi yanlıştır” kararları verdi. Akdeniz, sorunun çözülmesi için yapısal olarak zihniyetin değişmesi ve Türkiye’nin tekrardan inandırıcı şekilde demokratikleşme sürecine girmesi gerektiğini kaydetti. Son dönemde Türkiye’nin AB üyeliğinin yeniden gündeme getirildiğini anımsatan Akdeniz, bu gündemde en önemli başlıklardan birisinin ifade ve basın özgürlüğü olacağını, inandırıcı bir şekilde bu yasaların gözden geçirilmesi ve kaldırılması gerektiğini kaydetti. Kararda, sulh ceza hâkimliklerine AYM’nin verdiği içtihat niteliğindeki kararlardaki ilkelerin takip edilmediği eleştirisi de getirildi. Devlet kurumlarının talebiyle Türkiye’de DW Türkçe, Amerika’nın Sesi, OdaTV, Independent Türkçe, Mezopotamya Ajansı ve JinNews’in ardından 14 Mayıs seçimleri öncesinde Ekşi Sözlük internet sitesine de erişim engeli kararı getirilmişti. Raporda, „Dahası, tespit edildiği kadarıyla 2022 sonu itibarıyla 150 bin URL adresine, 9 bin 800 Twitter hesabına, 55 bin 500 tweete, 16 bin 585 YouTube videosuna, 12 bin Facebook içeriğine ve 11 bin 150 Instagram içeriğine de 5651 sayılı Kanun ve diğer hükümlere istinaden erişim engellendiği tespit edilmiştir” bilgisi verildi. 9.3 Kullanıcıların İnternet paribahis’ne bildirdiği oturum ve/veya e-mail adresi, kullanıcılara yapılacak her türlü bildirim için yasal tebligat adresi kabul edilecektir.

Sulh Ceza Hakimliği’nin erişimin engllenmesi kararına itiraz, İstanbul 2. Bu karar, erişim sağlayıcısına bildirilerek gereğinin yerine getirilmesi istenir. İçeriğin çıkarılması veya erişimin engellenmesi kararının gereği, derhal ve en geç kararın bildirilmesi anından itibaren “dört saat” içinde yerine getirilir. Sulh Ceza Hakimliği, kişilik haklarının ihlali nedeniyle başvuruyu en geç 24 saat içinde duruşma yapmaksızın karara bağlar. Bu karara karşı sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu hükümlerine göre itiraz yoluna gidilebilir. İnternet üzerinden yapılan yayınların düzenlenmesi, hukuka aykırı içeriklerin kaldırılması ve internet sitelerine erişimin engellenmesine dair temel kurallar 5651 sayılı “İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi Ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun” ile düzenlenmiştir. Hele ki Yargıtay’ın ve AYM’nin onlarca kararıyla bu suçun sınırları çizilmişken. Sonuçta bu mahkemeler de aynı kanuna dayanarak bu kararları verdiler. Eğer ilk derece mahkemeleri bu maddenin yorumunda denetleme mahkemelerinin çizdiği sınırları kabul etselerdi yeni bir düzenlemeye ihtiyacımız olmayacaktı. Üstelik bu çok daha sağlıklı bir yol olacaktı çünkü terörün propagandası suçunun sınırları üst üste koyarak, biriktirerek, bir yargı kültürü inşa edilerek çizilmiş olacaktı. Böylece üç beş senede bir yanına yöresine manasız ifadeler eklenen kanun metinlerine muhtaç kalmazdık. Demek ki bir itiraf daha, hakimlerimiz ifade özgürlüğünün koruyucusu değil, katilidirler.